Güneş sistemi, Güneş’in çevresinde dönen gezegenler, uydular, asteroitler, kuyruklu yıldızlar ve öteki nesnelerden oluşan geniş ve hayranlık uyandırıcı bir koleksiyondur. Bildiğimiz şekliyle yaşama ev sahipliği yapar ve dünyanın dört bir tarafındaki insanoğlu için bir merak ve bulgu deposudur.
Bu yazı, güneş sistemi, gezegenleri ve ihtişamları hakkındaki kısa bir genel bakış sunacaktır. Güneş sisteminin oluşumu, güneş sistemini meydana getiren değişik nesne türleri ve güneş sistemi hakkında son keşifler şeklinde mevzuları ele alacağız.
Bu makalenin, Güneş Sistemi ve onun şaşırtıcı ihtişamları hakkındaki daha çok data edinmenize destek olmasını umuyoruz.
1. Güneş Sistemi Genel Bakışı
Güneş sistemi, Güneş’in çevresinde dönen nesnelerin geniş bir koleksiyonudur. Ortalama AU (astronomik ünite) çapındadır ve Güneş’i, sekiz gezegeni, cüce gezegenleri, uyduları, asteroitleri, kuyrukluyıldızları ve öteki nesneleri ihtiva eder.
Güneş, güneş sisteminin merkezidir ve güneş sistemindeki en büyük nesnedir. Bir yıldızdır ve gezegenlere fer ve sıcaklık sağlamaktan mesuldür.
Gezegenler, Güneş’ten sonrasında güneş sistemindeki en büyük nesnelerdir. Güneş’in çevresinde ortalama dairesel bir yörüngede dönerler ve iki gruba ayrılırlar: iç gezegenler ve dış gezegenler.
İç gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars’tır. Tamamı nispeten minik ve kayalıktır ve Güneş’e yakın konumlanmıştır.
Dış gezegenler Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür. Tamamı iç gezegenlerden fazlaca daha büyüktür ve gaz ve buzdan oluşurlar.
Cüce gezegenler Güneş’in çevresinde dönen nesnelerdir, sadece gezegen olarak kabul edilebilecek kadar büyük değillerdir. Bunlara Plüton, Eris, Ceres, Haumea ve Makemake dahildir.
Aylar bir gezegenin yörüngesinde dönen nesnelerdir. Güneş sisteminde 200’den fazla malum ay vardır ve tüm bunlar gezegenlerden fazlaca daha küçüktür.
Asteroitler, Güneş’in yörüngesinde dönen minik, kayalık nesnelerdir. Mars ve Jüpiter içinde yer alırlar ve asla oluşmamış bir gezegenin kalıntıları oldukları düşünülür.
Kuyrukluyıldızlar Güneş’in çevresinde dönen minik, buzlu nesnelerdir. Toz ve gazdan oluşan uzun kuyrukları vardır.
Oort Bulutu, güneş sistemini çevreleyen geniş bir nesne bulutudur. Milyarlarca kuyrukluyıldız ihtiva ettiği düşünülmektedir.
2. Güneş
Güneş bir yıldızdır ve güneş sistemindeki en büyük nesnedir. Dünya’nın çapının ortalama 109 katıdır ve hacmi Dünya’nın hacminin ortalama 330.000 katıdır.
Güneş sıklıkla hidrojen ve helyumdan kaynaklanır. Bununla beraber güneş sistemi için fer ve sıcaklık deposudur.
Güneş fazlaca etken bir yıldızdır ve fazlaca fazla enerji üretir. Bu enerji fer, sıcaklık ve öteki ışınım biçimleri benzer biçimde açığa menfaat.
Güneş hem de Dünya’nın manyetik alanından da mesuldür. Bu manyetik alan Dünya’yı Güneş’ten gelen zararı olan radyasyondan korur.
Güneş, güneş sisteminde çok büyük bir nesnedir. Dünya için fer ve sıcaklık deposudur ve hem de Dünya’nın manyetik alanından da mesuldür. Güneş olmadan, Dünya’da hayat olası olmazdı.
3. Gezegenler
Gezegenler, Güneş’ten sonrasında güneş sistemindeki en büyük nesnelerdir. Güneş’in çevresinde ortalama dairesel bir yörüngede dönerler ve iki gruba ayrılırlar: iç gezegenler ve dış gezegenler.
İç gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars’tır. Tamamı nispeten minik ve kayalıktır ve Güneş’e yakın konumlanmıştır.
Dış gezegenler Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür. Tamamı iç gezegenlerden fazlaca daha büyüktür ve gaz ve buzdan oluşurlar.
Gezegenlerin fazlaca muhtelif özellikleri vardır. Değişik boyutları, yöntemleri ve yoğunlukları vardır. Ek olarak değişik atmosferleri ve yüzey özellikleri vardır.
| Antet | Tarif |
|---|---|
| Güneş Sistemi Genel Bakışı | Güneş Sistemi, sekiz gezegen, bir cüce gezegen ve Güneş’in yörüngesinde dönen birçok uydu, asteroit, kuyruklu star ve meteoroidden oluşan bir topluluktur. |
| Güneş | Güneş, güneş sisteminin merkezindeki yıldızdır. Fer ve sıcaklık yürüyerek parlayan gazlardan oluşan sıcak bir toptur. |
| Gezegenler | Gezegenler güneş sistemindeki en büyük nesnelerdir. Güneş’in çevresinde tertipli bir halde dönerler. |
| Aylar | Aylar gezegenlerin yörüngesinde dönen nesnelerdir. Gezegenlerden daha küçüktürler ve çoğu zaman kaya yahut buzdan oluşurlar. |
| Cüce Gezegenler | Cüce gezegenler, Güneş’in çevresinde dönen sadece gezegen olarak kabul edilebilecek kadar büyük olmayan nesnelerdir. Bunlar Pluto, Eris, Ceres, Haumea ve Makemake’dir. |
2. Güneş
Güneş, güneş sistemimizin merkezindeki yıldızdır. Fer ve sıcaklık yürüyerek parlayan gazlardan oluşan sıcak bir toptur. Güneş, güneş sistemimizdeki en büyük nesnedir ve güneş sisteminin hacminin %99,8’inden fazlasını oluşturur.
Güneş, Dünya’nın çapının ortalama 109 katıdır ve hacmi Dünya’nınkinin ortalama 330.000 katıdır. Güneş’in yüzey sıcaklığı ortalama 5.778 K (9.941 °F) ve çekirdek sıcaklığı ortalama 15 milyon K’dir (27 milyon °F).
Güneş, Dünya’daki hayat için enerji deposudur. Güneş’in ışığı ve ısısı, hayvanlara yemek elde eden bitkilerin büyümesini sağlar. Güneş’in yerçekimi ek olarak Dünya’yı Güneş’in çevresinde yörüngede meblağ.
Güneş sarı cüce bir yıldızdır. Nispeten minik bir yıldızdır, sadece tekrar de güneş sistemimizdeki en büyük nesnedir. Güneş ortalama 4,6 milyar yaşındadır ve 5 milyar sene daha yaşaması beklenmektedir.
Güneş, güneş sistemimizde çok büyük bir nesnedir. Dünya’daki hayat için enerji deposudur ve hem de güneş sistemimizin merkezidir. Güneş, bilim adamlarının hala öğrenmekte olduğu büyüleyici bir nesnedir.
3. Gezegenler
Güneş sistemimizdeki gezegenler iki ana gruba ayrılır: iç gezegenler ve dış gezegenler. İç gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars’tır. Tamamı nispeten küçüktür ve Güneş’e yakındır. Dış gezegenler Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür. Tamamı iç gezegenlerden fazlaca daha büyüktür ve Güneş’ten daha uzakta yer alırlar.
Her gezegenin kendine has benzersiz özellikleri vardır. Merkür, Güneş’e en yakın ve en minik gezegendir. Oldukça ince bir atmosfere haiz çorak, kayalık bir dünyadır. Venüs, Güneş’ten ikinci gezegendir ve ebat ve kütle olarak benzer olduğundan çoğu zaman Dünya’nın ikizi olarak adlandırılır. Sadece Venüs, yüzeyinde hayatın var olmasını olanaksız kılan kalınca, toksik bir atmosfere haizdir. Dünya, Güneş’ten üçüncü gezegendir ve hayatı desteklediği malum tek gezegendir. Kalınca bir atmosfere, okyanuslara ve muhtelif arazi şekillerine haizdir. Mars, Güneş’ten dördüncü gezegendir ve kırmızımsı kahverengi yüzeyi sebebiyle çoğu zaman “Kızıl Gezegen” olarak adlandırılır. Mars’ın ince bir atmosferi ve kraterler, volkanlar ve kanyonlarla kaplı bir yüzeyi vardır.
Dış gezegenlerin tüm bunlar gaz devleridir. Jüpiter, güneş sistemimizdeki en büyük gezegendir ve hem de en kütleli olanıdır. Sıklıkla hidrojen ve helyumdan oluşan kalınca bir atmosfere haizdir. Satürn, güneş sistemimizdeki ikinci en büyük gezegendir ve hem de güzel halkalarıyla bilinir. Uranüs, güneş sistemimizdeki üçüncü en büyük gezegendir ve yan yatmış tek gezegendir. Neptün, güneş sistemimizdeki dördüncü en büyük gezegendir ve Güneş’ten en uzak gezegendir.
Güneş sistemimizdeki gezegenler devamlı hareket halindedir. Güneş’in çevresinde saat yönünün bilakis dönerler ve ek olarak kendi eksenlerinde dönerler. Bir gezegenin Güneş’in çevresinde dönmesi için ihtiyaç duyulan zamana mahrek dönemi denir. Bir gezegenin kendi ekseni çevresinde dönmesi için ihtiyaç duyulan zamana dönüş dönemi denir.
Güneş sistemimizdeki gezegenler evrenimizin büyüleyici ve güzel bir parçasıdır. Muhtelif hayat formlarına ev sahipliği yaparlar ve bilim adamları tarafınca devamlı olarak incelenmektedirler.
4. Aylar
Güneş sisteminin uyduları büyüleyici ve muhtelif bir nesne grubudur. Boyutları minik, gayri muntazam şekilli gövdelerden büyük, küresel dünyalara kadar değişmiş olur. Güneş sisteminin uyduları gezegenlerinin çevresinde muhtelif şekillerde rotatif ve gezegenin iklimi ve jeolojisi üstünde mühim bir etkiye haiz olabilirler.
Güneş sistemindeki en büyük uydu, Jüpiter’in yörüngesinde dönen Ganymede’dir. Ganymede, Merkür’den daha büyüktür ve güneş sisteminde kendi manyetik alanına haiz tek uydudur. Jüpiter’in öteki Galile uyduları – Io, Europa ve Callisto – da büyük ve entresan uydulardır. Io, güneş sistemindeki en volkanik olarak etken gövdedir ve Europa’nın yaşanabilir olabilecek bir yeraltı okyanusuna haiz olduğu düşünülmektedir.
Satürn’ün uyduları da çok alaka çekicidir. Titan, güneş sistemindeki ikinci en büyük uydudur ve kalınca bir atmosfere haiz tek uydudur. Titan’ın atmosferi esas olarak nitrojen ve metandan kaynaklanır ve yüzeyinde sıvı metan gölleri ve nehirleri olduğu düşünülmektedir. Rhea, Iapetus ve Dione da Satürn’ün büyük uydularıdır.
Uranüs ve Neptün’ün uyduları Jüpiter ve Satürn’ün uydularından daha minik ve daha azca bilinir. Miranda, Ariel, Umbriel, Titania ve Oberon, Uranüs’ün beş büyük uydusudur. Triton, Neptün’ün en büyük uydusudur ve güneş sisteminde gezegeninin çevresinde geri yönde dönen tek uydudur.
Güneş sisteminin uyduları, güneş sistemimizin büyüleyici ve mühim bir parçasıdır. Bizlere güneş sisteminin erken geçmişine dair bir bakış sağlarlar ve ek olarak Dünya’nın ötesinde hayat olasılığına dair ipuçları da barındırabilirler.
5. Cüce Gezegenler
Cüce gezegenler, Güneş’in çevresinde dönen sadece tam teşekküllü gezegenler olarak kabul edilmeyen bir öbek nesnedir. Gezegenlerden daha küçüktürler ve gayri muntazam yörüngelere sahiptirler. Şu anda malum beş cüce gezegen vardır: Ceres, Pluto, Eris, Haumea ve Makemake.
Ceres, ortalama 950 mil çapında en büyük cüce gezegendir. Mars ve Jüpiter arasındaki asteroit kuşağında yer alır. Plüton, ortalama 1.400 mil çapında ikinci büyük cüce gezegendir. Bir zamanlar güneş sistemimizin dokuzuncu gezegeni olarak kabul ediliyordu, sadece 2006’da cüce gezegen olarak yine sınıflandırıldı. Eris, ortalama 1.450 mil çapında üçüncü büyük cüce gezegendir. Neptün’ün ötesinde Kuiper Kuşağı’nda yer alır. Haumea, ortalama 1.200 mil çapında dördüncü büyük cüce gezegendir. Ek olarak Kuiper Kuşağı’nda yer alır. Makemake, ortalama 1.000 mil çapında beşinci büyük cüce gezegendir. Ek olarak Kuiper Kuşağı’nda yer alır.
Cüce gezegenler, gökbilimciler tarafınca hala incelenen büyüleyici nesnelerdir. Güneş sistemimizin erken geçmişine dair bir perspektif sağlarlar ve gezegenlerin iyi mi oluştuğunu anlamamıza destek olurlar.
6. Asteroit Kuşağı
Asteroit kuşağı, Mars ve Jüpiter’in yörüngeleri arasındaki bir feza bölgesidir. Güneş’in çevresinde dönen minik, kayalık nesneler olan milyonlarca asteroitin evidir. Kuşaktaki en büyük asteroit, Plüton büyüklüğündeki Ceres’tir. Öteki mühim asteroitler içinde Vesta, Pallas ve Hygiea bulunur.
Asteroit kuşağının, hiç tam olarak oluşmamış bir protoplanetin kalıntıları olduğu düşünülüyor. Protoplanet, Jüpiter’in kütle çekim kuvveti tarafınca parçalanmış ve bu da tek bir gezegene dönüşmesini engellemiştir.
Asteroit kuşağı, güneş sisteminin erken tarihini incelemek için mühim bir araç-gereç deposudur. Asteroitler, güneş sisteminin iyi mi oluştuğuna dair ipuçları sağlayabilen muhtelif mineraller ve doğal bileşikler ihtiva eder.
Asteroit kuşağı hem de gelecekteki feza araştırmaları için potansiyel bir kaynaktır. Asteroitler, feza aracı inşa etmek yahut yakıt kurmak için kullanılabilecek demir, nikel ve kobalt şeklinde metaller ihtiva eder.
Kuiper Kuşağı
Kuiper Kuşağı, Neptün’ün yörüngesinin ötesinde, birçok minik buzlu nesneye ev sahipliği meydana getiren bir feza bölgesidir. Bu nesnelere Kuiper Kuşağı nesneleri yahut KBO’lar denir. Kuiper Kuşağı’nın, güneş sistemini meydana getiren özgün araç-gereç diskinin kalıntıları olduğu düşünülmektedir.
Kuiper Kuşağı, Güneş’ten ortalama 30 ila AU uzaklıkta uzanan geniş bir bölgedir. Asteroit kuşağının çapının ortalama 20 katıdır. Kuiper Kuşağı milyarlarca nesne ihtiva eder, sadece bunların bir çok fazlaca küçüktür. Kuiper Kuşağı’ndaki en büyük nesneler Plüton, Eris, Haumea ve Makemake’dir. Bu nesnelerin tüm bunlar cüce gezegenlerdir.
Kuiper Kuşağı soğuk ve karanlık bir yerdir. Kuiper Kuşağı’ndaki ısı ortalama -200 ila -300 santigrat aşama arasındadır. Kuiper Kuşağı da fazlaca karanlıktır. Kuiper Kuşağı’ndaki nesneler Güneş’ten o denli uzaktadır ki fazlaca azca güneş ışığı alırlar.
Kuiper Kuşağı uzayın büyüleyici bir bölgesidir. Bir bulgu yeridir. Bilim adamları hala Kuiper Kuşağı ve nesneleri hakkındaki data ediniyorlar. Kuiper Kuşağı, güneş sisteminin engin ve kompleks bir yer bulunduğunu hatırlatır.
Oort Bulutu
Oort Bulutu, Güneş Sistemi’ni çevreleyen, buzlu nesnelerden oluşan varsayımsal küresel bir bölgedir. Ortalama 2.000 AU ile .000 AU içinde uzandığı düşünülmektedir (1 AU, Dünya ile Güneş arasındaki yaklaşık mesafedir). Oort Bulutu, varlığını İlk olarak 1950’de öneren Hollandalı astronom Jan Oort’un ismini almıştır.
Oort Bulutu’nun, mahrek periyotları 200 yıldan fazla olan uzun periyotlu kuyruklu yıldızların deposu olduğu düşünülüyor. Bu kuyruklu yıldızların gezegenlerin kütle çekim etkileriyle iç Güneş Sistemi’ne dağıldığı düşünülüyor.
Oort Bulutu, -260°C ile -270°C içinde değişen sıcaklıklara haiz fazlaca soğuk ve karanlık bir yerdir. Oort Bulutu’ndaki nesnelerin buz, kaya ve tozdan oluştuğu düşünülmektedir.
Oort Bulutu fazlaca geniş bir bölgedir ve incelenmesi zor olsa gerek. Sadece gökbilimciler uzayın bu esrarlı bölgesi hakkındaki devamlı olarak daha çok şey öğreniyorlar.
9. Güneş Sisteminin Oluşumu
Güneş sisteminin ortalama 4,6 milyar sene ilkin, bir gaz ve toz bulutunun kendi yerçekimi altında çökmesiyle oluştuğuna inanılıyor. Bu bulut dönüyordu ve çökerken bir diske dönüştü. Diskin merkezi güneş oldu ve diskin geri kalanı gezegenleri, uyduları, asteroitleri ve kuyruklu yıldızları oluşturdu.
Güneş sisteminin tam olarak iyi mi oluştuğu hemen hemen tam olarak anlaşılamamış olsa da bilim adamları bunun bir takım faktörü içerdiğine inanıyor, bunlar içinde şunlar içeriyor:
- Güneşin kütle çekim kuvveti
- Disk içerisindeki parçacıkların çarpışmaları
- Gezegenlerin manyetik alanları
- Güneşten gelen ışınım
Güneş sistemi dinamik ve devamlı değişen bir yerdir. Gezegenler devamlı olarak güneşin çevresinde rotatif ve aylar da devamlı olarak gezegenlerin çevresinde rotatif. Asteroitler ve kuyruklu yıldızlar da devamlı olarak güneş sisteminin çevresinde rotatif ve birbirleriyle yahut gezegenlerle çarpışabilirler.
Güneş sistemi büyüleyici bir yerdir ve bilim adamları onun hakkındaki devamlı olarak yeni şeyler öğrenmektedir. Güneş sistemi hakkındaki daha çok şey öğrendikçe, evrendeki yerimiz hakkındaki da daha çok şey öğreniyoruz.
S: Gezegen ile cüce gezegen arasındaki ayrım nelerdir?
A: Bir gezegen, güneşin çevresinde dönen ve kendi yer çekiminin onu küresel bir şekle sokmasına kafi gelecek kadar büyük olan yuvarlak bir nesnedir. Bir cüce gezegen, güneşin çevresinde dönen, kendi yer çekiminin onu küresel bir şekle sokmasına kafi gelecek kadar büyük olan sadece yörüngesini öteki nesnelerden temizlememiş yuvarlak bir nesnedir.
S: Güneş sistemindeki gezegenlerin adları nedir?
A: Güneş sistemindeki gezegenler Güneş’e yakınlık sırasına nazaran Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Plüton’dur.
S: Güneş sistemindeki en büyük gezegen hangisidir?
A: Güneş sistemindeki en büyük gezegen Jüpiter’dir.
0 Yorum